DLV Advies: 'Alleen integrale aanpak kan probleem staartbijten oplossen'

Staartcouperen wordt in de varkenshouderij nog vaak toegepast ter voorkoming staartbijten. Vanuit dierenwelzijn staat deze ingreep steeds meer ter discussie. Hoewel veel varkenshouders bereid zijn te stoppen met couperen, ervaren ze drempels bij de implementatie. Zonder voldoende kennis en aanpassingen aan stal en management, blijkt het risico op staartbijten aanzienlijk. Vooral in de eerste weken na het spenen is het gedrag van biggen intensief. Ze ontwikkelen een sterke bijtbehoefte, wat leidt tot frustratiegedrag als er onvoldoende prikkels of afleiding zijn. Volgens DLV-Advies laten ervaringen uit het veld zien dat kleine aanpassingen, zoals wisselende speeltjes, meer ruwvoer of alternatieve materialen, bijdragen aan gedragsverbetering, maar het probleem niet volledig oplossen. Dat maakt duidelijk, aldus DLV-Advies, dat een integrale aanpak nodig is.

Zonvarken

In Nederland zijn diverse varkenshouders bezig met een zoektocht om op een zo goed mogelijk wijze varkens met staarten te kunnen houden. Een van de groepen zet met steun van ketenpartners zoals Compaxo, Best Star Meat, Voerwaarts B.V. en onder coördinatie van DLV Advies concrete stappen naar verandering. DLV-Advies onderstreept dat deze varkenshouders niet zomaar ondernemers zijn, maar pioniers die een nieuwe richting inslaan. Wat hen verbindt, is hun keuze voor een diervriendelijker en duurzamer varkensconcept. Geen van hen is biologische boer, maar allen willen bewust veranderen en hun bedrijven toekomstbestendig maken. De meeste deelnemers sluiten zich aan bij Zonvarken: een innovatief varkensconcept dat inzet op kringlooplandbouw, CO₂-reductie, minder emissies en vooral veel aandacht voor het welzijn van dier, boer én omgeving. Binnen Zonvarken worden varkens gehouden in stallen zonder roosters, met veel ruimte, een rustige omgeving en natuurlijke materialen, allemaal gericht op het voorkomen van stress en daarmee ook staartbijten.

Gefaseerde omschakeling

Van het een op het andere moment overschakelen op het niet meer couperen van biggen is vragen voor de grootste problemen in de stal. Omschakeling dient stap voor stap te gebeuren. Zo voert een veearts bij aanvang een situatieschets uit om inzicht te krijgen in de uitgangssituatie per bedrijf. Vervolgens worden de dieren structureel gemonitord. Niet alleen door de ondernemers zelf, maar ook met behulp van camera’s en deskundigen die gedragsveranderingen analyseren. Op basis van deze inzichten worden aanbevelingen gedaan voor stalaanpassingen of aanpassingen in voeding, groepsgrootte en klimaatsystemen.

Stapsgewijs

Het project kent een stapsgewijze opbouw, waarbij ondernemers eerst ervaring opdoen met enkele tomen lange staarten, maar dit gaat niet zonder uitdagingen. Ondersteuning, alertheid en afwisseling.

Ondersteuning

Het project biedt varkenshouders de ondersteuning die nodig is: coaching, technische begeleiding, aanpassingen in stalsystemen en een kennisnetwerk. Gedurende de looptijd worden welzijnschecks uitgevoerd, wordt er gemonitord aan de slachtlijn en delen de deelnemers hun ervaringen om andere ondernemers te inspireren.

Het stoppen met couperen heeft ook invloed op de managementtaken van de varkenshouder. Bij het houden van varkens met lange staarten draait het vooral om timing, alertheid en een diepere kennis van diergedrag.

Een project met impact

De opgedane kennis en ervaringen binnen het project worden actief gedeeld, met als doel varkenshouders te inspireren en voor te bereiden op de toekomst. Want hoewel 2030 het jaar waarin de sector wil stoppen met couperen, misschien nog ver weg lijkt, vereist een succesvolle omschakeling een lang aanlooptraject, waarschuwt DLV-Advies.