‘In bedrijfsvoering nu reeds aan de slag met vrijloopkraamhokken’

Het gebruik van vrijloopkraamhokken en de criteria daarvoor zijn een steeds vaker terugkomend gespreksonderwerp in de zeugenhouderij. Om de inzet ervan tot een succes te brengen vragen een aantal punten om extra aandacht. Verder zijn er nog tal van vragen over de eisen en criteria rondom de kraamstaluitvoering. Onderwerpen zoals minimale oppervlakte voor de zeug en de uitvoering van het kraamhok passeren daarbij regelmatig de revue. „Wat de exacte Nederlandse en Europese eisen gaan worden, blijft speculeren, maar je kunt je er wel vast op voorbereiden”, stelt Sjoerd Gerrits. Hij is specialist varkens bij De Heus. Om de zeugenhouders handvatten te geven voor een succesvolle inzet van de vrijloopkraamhokken heeft Gerrits een lijstje opgesteld met praktische handvatten en tips opgesteld. Deze hebben betrekking op aspecten zoals het micro-klimaat in het biggennest, de afdelingstemperatuur maar ook bijvoorbeeld op het beenwerk en het gedrag van de zeug en de veiligheid met de zeugenhouder en/of de medewerkers.

Goed micro-klimaat in het biggennest

Met stip op nummer één zet Sjoerd Gerrits het micro-klimaat in het biggennest. Hij onderstreept dat je ervoor moet zorgen dat de biggen graag in het gebied willen liggen waar de zeug niet kan komen. Daarvoor moet er voldoende verschil zijn in temperatuur tussen het biggennest en de rest van de afdeling. Door een kap over het biggennest te plaatsen kun je dit temperatuurverschil makkelijker halen en voorkom je bovendien tocht. Zorg er daarnaast voor dat de temperatuur in het biggennest regelbaar is. Mochten de biggen buiten het nest gaan liggen, dan kun je de temperatuur aanpassen.

Lagere afdelingstemperatuur

Om de biggen naar het nest te lokken moet de omgevingstemperatuur lager zijn dan je nu gewend bent. Rondom het werpen blijft het advies hetzelfde als voorheen om verkleumen bij de biggen te voorkomen. Na een week mag de afdelingstemperatuur twee graden lager worden gezet dan het standaardadvies dat geldt voor afdelingen zonder een kap boven het biggennest. Een bijkomend voordeel is dat zowel de zeugen als het personeel dit prettig vinden.

Plan voor dagen rondom geboorte

De dagen rondom de geboorte zijn normaal gesproken heel intensief. Bij de inzet van vrijloopkraamhokken wordt dit nog intensiever. Met name door het risico op doodliggen. Het kan daarom handig zijn enkele zaken aan het standaard protocol toe te voegen, zoals maatregelen om biggen naar het nest te lokken. Dat kan bijvoorbeeld door een jutte zak met de geur van de zeug in het nest te leggen, of door biggen zelf in het nest te leggen. Daarnaast wordt ook de periode van fixeren belangrijk. Hoe dit in de praktijk moet worden ingevuld wordt afhankelijk van de wetgeving, de veiligheid bij het werken, de beschikbaarheid van arbeid, maar ook de benutting van de voordelen van een zeug met meer bewegingsvrijheid.

Bereikbaarheid vreetplek biggen

Volgens Sjoerd Gerrits wordt bij het ontwerp van een vrijloopkraamhok de plaatsing van het voerbakje en/of cups vaak over het hoofd gezien. Volgens hem dient idealiter minimaal 20 centimeter rondom de kom vrij te zijn, kan de zeug er niet bij en staat de kom in de buurt van de trog. Zien vreten doet vreten.

Beenwerk en gedrag zeug

In de praktijk blijkt niet iedere zeug geschikt voor het vrijloopkraamhok. Volgens Gerrits bevinden zich in iedere groep zeugen die, met name door gedragseigenschappen en beenwerk, niet goed zullen presteren in het vrijloopkraamhok. Een gedeelte van de oplossing zit bij de fokkerijorganisaties, maar de zeugenhouder kan zelf ook al wat zaken aanpakken.
De beenwerkkwaliteit van de zeug wordt voor een belangrijk deel bepaald in de opfok. Gerrits adviseert ervoor te zorgen dat de gelten groeien volgens de curve en op het juiste moment worden geïnsemineerd. Maak daarbij altijd gebruik van speciaal gelten opfokvoer, zodat de gelt steeds de juiste en voldoende mineralen en spoorelementen krijgt aangeboden.
Zeugen die door beenwerkproblemen niet beheerst gaan liggen en daardoor biggen dooddrukken, gaan dit de volgende ronde ook doen. Het advies is om dit goed te registreren, waardoor deze de volgende ronde, zolang dit nog mag, gefixeerd kan laten staan. Hetzelfde geldt voor agressief gedrag. Als een zeug agressief gedrag vertoond, kun je dat registreren zodat je zeker weet dat je die zeug niet meer gebruikt voor de productie van opfokzeugen.

Comfortabel kunnen staan

Om te voorkomen dat een zeug uitglijdt of zich plotseling laat vallen moet ze comfortabel kunnen staan. Gerrits adviseert daarom te kiezen voor een vloer die niet doorzakt. Bij een vloer die wat meebeweegt, voelt een zeug zich onzeker. Dit vergroot de kans op vallen. Daarnaast is het handig als er door middel van reliëf of materiaalkeuze meer grip wordt gecreëerd en voorkom scherpe randen en plaatsen waar de teen van de zeug in vast kan komen te zitten.

Hekwerk tussen de zeug

De zeugenhouder of zijn/haar medewerkers die veilig in het hok te kunnen vertoeven. Daartoe dient het hok zo te worden ingedeeld dat er bij zo veel mogelijk handelingen een hek tussen de persoon en de zeug kan blijven. Dit kan door een handige indeling van het hekwerk, maar ook door handige fixeersystemen. Wanneer hij/zij een zeug makkelijk tijdelijk kan fixeren, zonder splitpennen en dergelijke, wordt er sneller gebruik van gemaakt. Zo voorkom je dat in de haast van de dag toch snel over het hek wordt geklommen. Daarnaast is het handig om een doorloop in een hek te maken en om het hekwerk zoveel mogelijk laag te houden. Een bijkomend voordeel van laag hekwerk is dat de zeug jou ziet aankomen en andere zeugen ziet. Hierdoor schrikt de zeug minder snel.