Wiersma: 'Transacties varkensrechten in 2025 tot stilstand gekomen'

In de periode van januari t/m mei 2025 werd 71 keer (een deel van) een varkensbedrijf overgedragen. 13 keer was daarbij een bedrijfsoverdracht met afroming. Daarnaast was bij 5 van de overdachten een jonge boer betrokken. Dat is een contrast met diezelfde periode in 2024, toen er in totaal nog 381 transacties met varkensrechten waren, waarvan 54 met een jonge varkenshouder.

De lease van varkensrechten is in de eerste helft van dit jaar zelfs helemaal opgedroogd. Tot en met mei zijn er 0 leasetransacties geweest. In 2024 waren dat er tot en met mei nog 71, waarvan 16 met een jonge boer.

Een verklaring voor het feit dat de lease dit jaar stil is komen te liggen, kan zijn dat transacties voornamelijk aan het einde van het jaar plaatsvinden. Het overzicht van Wiersma gaat over de eerste vijf maanden van dit jaar. Vorig jaar nam het aantal transacties richting het einde van het jaar fors toe, schrijft de minister in een Kamebrief.

1,37 miljoen varkensrechten uit de markt

In datzelfde document schetst Wiersma een inschatting van de mestproductie in 2026 en 2027. Op dit moment hebben 1.152 veehouders aangegeven dat ze mee willen doen aan de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) of Lbv-plus (met piekbelasting). Dit komt neer op 1,37 miljoen varkensrechten, 7,55 miljoen pluimveerechten, 2,49 miljoen fosfaatrechten en 116.021 vleeskalveren.

Wiersma verwacht dat 80 procent van de 1.1152 veehouders die een verlengbeschikking hebben aangevraagd, daadwerkelijk besluit om te stoppen. Dit betekent dat het nationale fosfaatplafond van 135 miljoen kilogram waarschijnlijk overschreden gaat worden. Desondanks vindt Wiersma het niet langer nodig om de afroming in stand te laten, omdat de bijdrage vanuit de varkenshouderij op de overschrijding gering is. Hetzelfde geldt voor de pluimveehouderij.

Effect op sectorplafond

Ook is de inschatting dat de varkenshouderij de komende jaren gelijk of onder het sectorplafond voor fosfaat zal uitkomen. 'Daarmee zou het in stand houden van het afromingspercentage er toe leiden dat de varkenshouderij op termijn verder dan nodig onder het sectorplafond komt. Het kabinet vindt het van belang om het aantal varkensrechten in deze sector niet verder te beperken dan nodig is, en weegt mee dat de gevolgen voor deze sector aanzienlijk zijn als de afroming nog in heel 2025 in stand blijft.'

Bij stikstof in mest is de verwachting dat alle sectoren de komende jaren onder het plafond blijven en dus ook het nationale stikstofplafond niet overschreden gaat worden.

Vervolg

De voorstellen om te stoppen met afroming in de varkens- en pluimveesector zijn naar zowel de Tweede als Eerste Kamer gestuurd. Kamerleden kunnen nog tot 16 oktober opmerkingen plaatsen bij het voorstel voordat deze definitief wordt vastgesteld. Na deze datum gaat het plan naar de afdeling Advisering van de Raad van State.

Wiersma hoopt op begrip en medewerking van beide Kamers, zodat de afroming nog dit jaar op 0 procent gezet kan worden. 'Op die manier kunnen de besluiten nog dit jaar van kracht worden en hebben varkens- en pluimveehouders die (deels) afhankelijk zijn van lease, nog dit jaar de mogelijkheid om zonder afroming voldoende rechten te verwerven voor het aantal dieren dat zij in dit jaar op hun bedrijf houden.'