Combinatie maatregelen kan hittestress bij varkens voorkomen
Tijdens warme zomerse dagen kunnen zwaardere vleesvarkens en zeugen snel last krijgen van hittestress. Dit heeft vervolgens negatieve gevolgen voor hun welzijn, gezondheid en groei. De Vlaamse varkenssector vroeg daarom om haalbare oplossingen te testen. Binnen het Coolpigs project ‘Hitteplan voor de Vlaamse varkenshouderij’ (een samenwerking tussen UGent en ILVO) werden in de afgelopen vier jaar diverse maatregelen geëvalueerd in de Varkenscampus en in praktijkbedrijven. En dit zowel tijdens natuurlijke zomers als in gecontroleerde geïnduceerde hittegolven.
Vanaf 24 graden
Varkens vertonen al tekenen van hittestress bij staltemperaturen vanaf 24 °C (bij een luchtvochtigheid van 60 procent). Het blijkt dat vooral zwaardere, gecastreerde mannelijke varkens het meest gevoelig zijn voor hittestress. Hittestress veroorzaakt bij deze dieren een verhoogde ademhalingsfrequentie en een verhoogde lichaamstemperatuur. Ze zoeken vervolgens verkoeling in het hok.
Ademhalingsfrequentie
Gezien de ademhalingsfrequentie eenvoudig te meten is, is deze de parameter bij uitstek om varkenshouders tijdig te waarschuwen dat de varkens mogelijk lijden onder hittestress. Bij meer dan 50 ademhalingen per minuut is voorzichtigheid geboden. Omdat varkens nauwelijks kunnen zweten, zijn ze extra kwetsbaar bij hoge temperaturen en luchtvochtigheid. Wanneer ze onvoldoende kunnen afkoelen, eten ze minder, groeien ze trager en kan hun immuunsysteem verzwakken. Hittestress heeft dus niet enkel een negatief effect op hun welzijn, maar ook op hun gezondheid en groeiprestaties.
Combineren ingrepen
Het onderzoek, uitgevoerd in de Varkenscampus en op praktijkbedrijven, toont aan dat het combineren van kleine ingrepen vaak al een groot verschil kunnen maken. Zo helpt een lagere bezetting mee om hittestress te beperken. Het geven van 25 procent extra ruimte (1 m² i.p.v. 0,8 m²) aan vleesvarkens bij hittestress resulteert in een mindere stijging van de lichaamstemperatuur en bij nog extra ruimte (1,2 m²) voor een hogere dagelijkse groei van 75 gram. Toevoeging van vitamine E, C en organisch selenium aan het voeder vermindert cel schade en verbetert de groei en vleeskwaliteit. Selenium en vitamine E komen ook in het vlees terecht, wat een meerwaarde kan bieden voor de consument.
Verneveling
Hogedrukverneveling verlaagt de staltemperatuur met 2,5 °C en vermindert de ademhalingsfrequentie met 8 procent. De installatie van extra ventilatoren in kraamstallen zorgt bij de zeugen voor een duidelijke verkoeling, met een daling van de ademhalingsfrequentie met 28 procent. Een luchtinlaat aan de schaduwzijde verlaagt de temperatuur van binnenkomende lucht met 6 °C ten opzichte van een luchtinlaat die zuidelijk georiënteerd is. Het advies is daarom bij de bouw van een nieuwe stal ervoor te zorgen dat de luchtinlaat zich aan de noordzijde bevindt. Bij bestaande stallen kunnen boven de luchtinlaten een afdak of schutting of beplanten zorgen voor een lagere temperatuur.
Hitteplan
Bovenstaande onderzoeksresultaten en te nemen maatregelen zijn gebundeld in een praktisch hitteplan voor de Vlaamse varkenshouderij (zie https://www.varkensloket.be/hittestress).
