Dit vinden de beoogde landbouwwoordvoerders van de verkiezingsuitslag

Maarten Goudzwaard (JA21): 'Snel aan de slag met stikstof'

JA21 is één van de winnaars van de verkiezingen. De partij gaat van één naar negen zetels. Maarten Goudzwaard staat op plek 8 en komt dus hoogstwaarschijnlijk in de Kamer. „Het was een fantastische avond woensdag en we zijn heel erg blij met de uitslag. Tegelijkertijd snap ik dat boeren niet op tafel staan te springen vanwege de grote winst van D66. Het is nu aan de grootste partij om het initiatief te nemen voor een coalitie.”

Onder meer een coalitie met VVD, CDA en JA21 wordt genoemd. „Wat de landbouwonderwerpen betreft denk ik dat wij er met het CDA en de VVD zeker uit kunnen komen. D66 ligt wat verder van ons af, maar zoals het in de formatie gaat: elke partij moet water bij de wijn doen. Zover is het nog lang niet en ik wil dan ook niet op de muziek vooruitlopen. Het is nu eerst aan de winnaar om een informateur aan te wijzen. Zo werkt het in Nederland. Wij wachten als JA21 rustig af en stellen ons constructief op.”

Goudzwaard vindt stikstofbeleid één van de belangrijkste prioriteiten waar hij op in wil zetten Kamerlid. „De rekenkundige ondergrens moet zo snel mogelijk worden ingevoerd en daarnaast moet het beleid voor rond de Veluwe en de Peel hoogontwikkeld worden, zodat boeren in die gebieden kunnen innoveren en extensiveren. Daar moeten dan ook genoeg financiële middelen vanuit LVVN beschikbaar voor gesteld worden.”

Jan Arie Koorevaar (CDA): 'Politieke midden heeft gewonnen'

Een andere winnaar is het CDA. De partij stijgt met dertien zetels van vijf naar achttien. De beoogde landbouwwoordvoerder Jan Arie Koorevaar – zelf ook biologisch melkveehouder- spreekt van een ‘geweldige uitslag’. „Dit laat zien dat het politieke midden van Nederland heeft gewonnen.”

Zijn telefoon staat sinds woensdagavond al roodgloeiend. „Op het moment dat ik met jou spreek krijg ik alweer acht appjes binnen. Ik heb van veel mensen uit mijn regio gehoord dat ze op mij gingen stemmen en vertrouwen in mij hebben. Daar ben ik ze ontzettend dankbaar voor natuurlijk.”

Koorevaar staat op plek 15 en komt dus ook in de Kamer. „Ik ben blij dat aan de slag mag om boeren en tuinders perspectief te geven en wil werken aan beleid dat aansluit bij de praktijk. Ik kijk ernaar uit om samen met de partijen waarmee ik in de campagne prettig heb gedebatteerd, de samenwerking voort te zetten.”

Het toekomstige Kamerlid en de melkveehouder wil niet ingaan op vragen over wat de gevolgen van deze uitslag zijn voor de landbouw en welke rol het CDA in een eventuele coalitie gaat innemen, bijvoorbeeld met de verkiezingswinnaar D66. „We zijn niet de grootste geworden, dus het initiatief ligt niet bij ons. De definitieve uitslag is nog niet bekend. Laten we dat eerst maar even afwachten.”

Lidewij de Vos (Forum voor Democratie): 'Stemmen bij BBB weggehaald'

Onder boeren groeide het enthousiasme voor Forum voor Democratie. De partij met de nieuwe lijsttrekker Lidewij de Vos stijgt van drie naar zeven zetels. „We hebben een mooie campagne gedraaid en een uniek verhaal verteld. We hielden onze rug recht voor de boeren in de campagne en zijn niet meegegaan in het verhaal over dat doelsturing geweldig is voor de sector. Dat is het niet, omdat je vasthoudt aan de bestaande stikstofwetgeving.”

De Vos denkt dat het best zou kunnen dat boeren op FVD hebben gestemd in plaats van BBB. „Ik denk dat er veel onvrede was over het zittende kabinet, waarbij BBB niet heeft geleverd op het gebied van stikstof. Misschien hebben wij wel stemmen bij BBB weggehaald. Dat zou goed kunnen.”

Veel partijen lijken FVD uit te sluiten. Op stikstof vaart de partij een eigen koers. Toch denkt De Vos dat er samenwerking mogelijk is. „Andere partijen denken binnen de bestaande stikstofkaders en dat maakt samenwerking lastig. Maar we zoeken altijd naar raakvlakken. Daar gaan we de komende tijd mee aan de slag, omdat we het probleem echt willen oplossen. We hebben in elk geval veel meer zetels dus we kunnen ons geluid luider en op meer dossiers laten horen.”

'Kenniskabinet'

De Vos wil geen traditionele kabinetsformatie, maar een zogenoemd ‘kenniskabinet’. Dit betekent dat er voor de verschillende onderwerpen steeds meerderheden gezocht moeten worden in de Kamer, bijvoorbeeld ook bij stikstof.

Bij elk onderwerp moet er dan een vakminister worden gezocht die het voorstel van de Kamer uitvoert. „Wij willen het stikstofprobleem bij de wortels aanpakken en kijken naar daadwerkelijke staat van de natuur, zoals ze in Frankrijk en Italië ook doen. Daar baseren ze vergunningverlening voor boeren niet op basis van stikstofmodellen, maar op basis van empirische natuurdata. Als daar een meerderheid voor komt, moet een vakminister daar mee aan de slag.”

Geen lange coalitieonderhandelingen

Zo’n kenniskabinet lijkt misschien op een extraparlementair kabinet. Is zo’n kenniskabinet wel stabiel? De Vos vindt van wel. „Je leunt bij verschillende onderwerpen op verschillende meerderheden. Je kunt ook aan de slag en je hoeft niet eerst ellenlange coalitieonderhandelingen te voeren. We kunnen dan gelijk aan het werk."

Mocht er toch een traditionele kabinetsformatie volgen, dan is voor FVD een bindend referendum wel een breekpunt. Met zo’n middel krijgt de bevolking meer te zeggen over de belangrijke onderwerpen, zoals stikstof. „De bevolking kan zich dan uitspreken en een referendum organiseren wanneer daar genoeg draagvlak voor is onder Nederlanders. Stel dat er een kabinet met D66 komt en er is onder boeren grote onvrede over het stikstofbeleid, dan zorgt zo’n bindend referendum ervoor dat de bevolking zich kan uitspreken.”

Caroline van der Plas (BBB): 'Ons past bescheidenheid'

BBB zakt van zeven naar vier zetels en halveert dus bijna. Caroline van der Plas keek woensdagavond met gemengde gevoelens terug op de uitslag.

„Het klinkt gek, maar ik sta hier toch wel met een positief gevoel. We zijn niet weggevaagd na zo'n korte periode in de coalitie. Met vier zetels kun je echt wel wat doen. Het is nog veel te vroeg om uitspraken te doen of dat nou in de oppositie of de coalitie wordt. Met vier zetels past bescheidenheid."

Omdat veel boeren aangaven dat ze op BBB zouden stemmen, was de redactie van Agrio Uitgeverij aanwezig bij de uitslagenavond in Bathmen. Zie de video hieronder voor reacties van minister en kandidaat-Kamerlid Mona Keijzer, kandidaat-Kamerlid Tjalle Morsink, varkenshouder en partijvoorzitter Erik Stegink en landbouwminister Femke Wiersma.

André Flach (SGP): 'Winst D66 baart mij zorgen'

De SGP behoudt drie zetels. Kamerlid André Flach is daar blij mee.

„De SGP is dankbaar voor de mooie stemmenwinst door het hele land. Ik heb de afgelopen weken veel boeren gesproken en proef veel steun voor onze landbouwkoers. Ik ben blij dat ik me de komende periode weer als landbouwwoordvoerder voor goed toekomstperspectief voor de vele gezinsbedrijven in de agrarische sector mag inzetten. Boeren willen weten waar ze aan toe zijn. Maar dat moet wel duidelijkheid met perspectief zijn. De winst van D66 baart me ook in dat opzicht wel zorgen. We moeten echt wegblijven bij een nieuwe stapeling van doelen en normen die in de praktijk slecht werkbaar zijn. Ik hoop op een centrumrechts kabinet dat oog houdt voor de boerenpraktijk en afstapt van de eenzijdige focus op stikstof."

Thom van Campen (VVD): 'Het is nu eerst aan de grootste partij'

De VVD verliest twee zetels en komt vooralsnog op 22 zetels.

Kamerlid Thom van Campen houdt het bij een korte reactie. „Het is nu eerst aan de grootste partij om de verkenning te starten. Onze visie op landbouw en natuur is duidelijk en staat in ons verkiezingsprogramma."

GroenLinks-PvdA wil pas met een inhoudelijke reactie komen als alle stemmen zijn gesteld. D66 laat weten dat het deze mogelijkheid aan zich voorbij laat gaan.

De ChristenUnie is ook benaderd, maar daar is nog geen reactie op gekomen. Mocht deze nog volgen, dan is deze te lezen op deze website.