Tussenverslag formatie: LTO en NAJK zien positieve basis voor stikstofaanpak maar uiten ook zorgen
NAJK vindt het positief dat CDA en D66 in het tussenverslag kiezen voor structuurbeleid waarmee zij samen met de sector willen sturen op een toekomstbestendige landbouw, met ruimte voor jonge boeren. „Daardoor krijgen we zelf weer meer regie in de uitvoering”, aldus voorzitter Roy Meijer.
„Beide partijen willen jonge ondernemers helpen aan extra grond en goede bedrijfslocaties”, constateert Meijer tevreden. „Ook willen zij investeren in blijvers én wijkers. Ze bieden financiële steun voor bedrijfsontwikkeling, het behalen van doelstellingen en voor vrijwillig stoppen.”
Blij met stikstofaanpak
NAJK is ook blij met de voorgestelde stikstofaanpak. De formerende partijen willen zowel PAS-melders als interimmers legaliseren. „Het is voor het eerst dat de legalisering van interimmers expliciet in een mogelijk coalitiedocument staat. Daar zijn we blij mee, want deze groep werd door eerdere kabinetten structureel niet benoemd en had daardoor geen positie,” aldus Meijer.
Vraagtekens over natuurplannen
NAJK heeft wel grote vraagtekens over de uitwerking van de natuurplannen. „Hoeveel hectare extra natuur komt erbij en welke doelen moeten worden behaald? Als we overal onder de kritische depositiewaarde moeten komen, zijn we begonnen aan een kansloze missie,” zegt Meijer. Ook is volgens NAJK onduidelijk hoe groot de zones rondom natuurgebieden worden en met welk doel ze worden ingericht. „De invulling van zonering kan nog alle kanten op. Dit mag geen vrijbrief zijn voor zoveel mogelijk extra natuur. Daarnaast lijkt het alsof de landbouw de enige sector is die levert in deze zones. Mocht dit zo zijn dan is dit volstrekt onacceptabel”, aldus Meijer.
Grondgebondenheid
Verder heeft NAJK grote vraagtekens bij grondgebondenheid en het convenant gewasbeschermingsmiddelen. „Zijn de normen haalbaar voor jonge ondernemers en krijgen zij ondersteuning om ze te behalen, of worden ze aan hun lot overgelaten? Dat is nog onduidelijk,” zegt Meijer. „Ook is het beschikbare budget nog niet bekend, wat extra zorgen geeft.”
Meten en monitoren
Ook volgens LTO biedt de voorgestelde stikstofaanpak een goede basis voor verdere uitwerking. ‘Het is goed dat in de verdere stikstofaanpak meer aandacht wordt gegeven aan het meten en monitoren van de feitelijke staat van de natuur.’ LTO is ook blij met het belang dat de opstellers hechten aan doelsturing, waarbij boeren zelf bepalen hoe zij de gestelde reductiedoelen waarmaken. ‘De inzet op groen gas en groene waterstof kan waardevol zijn in relatie tussen mestverwerking en -vergisting.’
Nieuwe vergunningen
LTO vindt de voorgestelde volgordelijkheid ‘zeer zorgelijk’ waarbij ruimte voor nieuwe vergunningen pas wordt vrijgegeven nadat er ‘voldoende stikstof is gereduceerd’. De noodzaak van gelijktijdige inzet op aanpassing van de wet zodat vergunningverlening mogelijk wordt én geborgde emissiereductie is juridisch stevig onderbouwd in het zogenaamde Houthoff-rapport.
Gewasbescherming en CRISPR-Cas
De inzet op geïntegreerde gewasbescherming en nieuwe CRISPR-Cas veredelingstechnieken bieden volgens LTO goede kansen om verdere stappen te blijven zetten op verduurzaming van plantaardige teelten. Het is goed dat partijen inzetten op versnelde toelating van groene gewasbeschermingsmiddelen. ‘Tegelijkertijd is het cruciaal om in een dergelijk convenant te bewaken dat er geen nationale koppen worden doorgevoerd waardoor Nederlandse telers in hun concurrentiepositie benadeeld worden ten opzichte van Europese lidstaten waarvoor die beperkingen niet gelden.’
Dierwaardigheid niet genoemd
LTO vindt het opvallend dat in het tussenverslag dierwaardigheid niet aan de orde komt. ‘Het uitbreiden van het stelsel van dierrechten naar alle landbouwhuisdieren is een precair proces dat grote economische gevolgen kan hebben. Consequenties van deze aanpak kunnen sterk verschillend uitwerken voor verschillende dierlijke sectoren. Dit voorstel vereist grote zorgvuldigheid in de nadere uitwerking.’
Wispelturig beleid
‘Het voorstel om dier- en fosfaatrechten af te romen bij buitenfamiliale overdracht, komt enkele dagen nadat minister Wiersma heeft aangekondigd om de bestaande afroming per 1 december te beëindigen’, constateert LTO tot slot. ‘Daarmee zou dit voornemen een wrang voorbeeld zijn van de beleidsmatige wispelturigheid waar agrarische ondernemers juist onder gebukt gaan. We gaan er daarbij vanuit dat de recent gemaakte afspraken worden nagekomen, en zullen dat ook bewaken.’
Provincies: Goede basis voor einde stikstofslot
De provincies herkennen in het tussenverslag van informateur Sybrand Buma veel van de elementen uit de bouwstenen om Nederland van het slot te halen. ‘Het vastleggen van het wettelijke stikstofreductiedoel voor 2035, inclusief een helder tussendoel in 2030, geeft richting. Tegelijk moet de uitvoerbaarheid centraal blijven staan. Provincies kunnen hun rol alleen waarmaken wanneer doelen, instrumenten en middelen in balans zijn. De indicatie van 20 tot 25 miljard euro biedt perspectief. Voor provincies blijft leidend dat het geld tijdig en flexibel inzetbaar is, zodat we projecten kunnen versnellen en gebiedsprocessen niet stilvallen. Het is van belang dat middelen voor beheer, herstel en agrarisch natuurbeheer structureel worden gemaakt, zodat we langdurig vooruitgang kunnen boeken. De ambities rond woningbouw – optoppen waar kan – en de versnelling van de warmtetransitie sluiten goed aan bij provinciale agenda’s.’
Natuurmonumenten: Nog 100.000 tot 150.000 ha extra natuur nodig
Het tussenverslag van de informateur biedt volgens Natuurmonumenten een hoopvolle en mooie eerste stap. Volgens Natuurmonumenten biedt de richting die de partijen uitwillen met stikstofreductie kansen, maar vraagt het om maatregelen die écht optellen tot de noodzakelijke stikstofreductie. ‘Voor een toekomst waarin bedrijven, natuur, boeren én bouwers kunnen floreren.’ Verder vindt Natuurmonumenten dat er een Natuurplan nodig is voor na 2027. ‘Het Planbureau voor de Leefomgeving geeft namelijk aan dat er tegen 2050 nog 100.000 tot 150.000 hectare extra natuur nodig is.’ Natuurmonumenten vindt verder dat brede overgangszones rondom Natura 2000-gebieden noodzakelijk zijn om stikstof, biodiversiteit, verdroging en slechte waterkwaliteit aan te pakken. Het Planbureau voor de Leefomgeving geeft aan dat dit tussen 500 en 2000 meter zou moeten zijn.’
Natuur & Milieu: Werken aan grondgebondenheid hoopgevend
Volgens Natuur & Milieu laten D66 en CDA met deze agenda zien ‘dat ze de huidige wettelijke stikstofdoelen willen halen zodat de natuur kan gaan herstellen. Positief is zonering rondom Natura 2000-gebieden en dat het transitiefonds voor de omschakeling naar duurzame landbouw terugkomt.’ Ook hoopgevend is volgens Natuur & Milieu dat er gewerkt gaat worden aan grondgebonden landbouw. Natuur & Milieu plaatst wel kanttekeningen bij het feit de Kritische Depositie Waarde (KDW) wordt vervangen maar er nog geen beter alternatief is. Zij vraagt zich af of hiermee voldoende stikstof wordt gereduceerd en de natuur daadwerkelijk herstelt.
Tekst: Erik Kruisselbrink
Is als freelance vakbladredacteur van vele markten thuis.
Beeld: Ellen Meinen Agrio Archief
