Chinees varkensvirus geen groot gevaar volksgezondheid

De angst over pandemieën en virussen zit inmiddels diepgeworteld in onze maatschappij door de uitbraak van Covid-19. Het ‘nieuws’ dat er een varkensvirus in China rondwaart, raasde als een ‘storm in een glas water’ over de wereld en haalde prompt de voorpagina’s van kranten wereldwijd.

Aanleiding voor de paniek is een recent gepubliceerde studie van wetenschappers van de China Agricultural University, het Chinese Centre for Disease Control and Prevention en de University of Nottingham in Groot-Brittannië over een nieuwe stam van het varkensgriepvirus dat in China is ontdekt. Waarnemingen van dit influenzavirus tussen 2011 en 2018 bij varkens heeft geleid tot de ontdekking van een nieuwe H1N1-stam, de ze noemen G4. De wetenschappers wijzen in hun studie dat er een ‘pandemische potentieel’ bestaat van dit virus.

Antistoffen in het bloed

Volgens deze studie, die in het tijdschrift van PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) werd gepubliceerd, hebben G4-virussen alle belangrijke kenmerken van een pandemische virus. Dat zou kunnen betekenen dat het virus snel de hele wereld over kan. Medewerkers op de onderzochte Chinese varkenshouderijen hadden verhoogde waardes van antistoffen van het virus in hun bloed. Dat is een bewijs dat het virus van varkens op mensen kan overspringen, maar er zijn geen concrete tekenen van overdracht van mens op mens.

Ook zijn er geen gegevens over ziektesymptomen bij de mens en in welke mate mensen ziek kunnen worden. Desondanks adviseren de onderzoekers, gezien het potentiele risico, scherper toezicht te houden op vooral mensen die in de varkenshouderij werken en dat de virusvariant wordt opgenomen in de lijst met bedreigende virussen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Niet wereldschokkend

De onderzoekers wijzen met hun studie op het gevaar van een eventuele pandemie, maar vermelden niet het risico. Gevaar en risico zijn twee verschillende zaken. Wie de straat oversteekt, loopt het gevaar aangereden te worden. Het risico dat dit gebeurt, is echter afhankelijk van veel factoren. Het risico dat het G4 EA H1N1 gaat leiden tot een pandemie is volgens epidemioloog Arjan Stegeman echter klein. „Het ‘varkensvirus’ in China is niet wereldschokkend en het is zeker ook geen nieuw virus." Stegeman zegt dat paniek over dit virus onnodig is: „Ik ga gewoon rustig slapen.Het zal ook niet leiden tot een pandemie. Het wordt pas een pandemie als het virus efficiënt van mens op mens overgaat en dat is in al die zeven jaar dat het in China rondwaart, nog steeds niet gebeurd. Dit is een nieuwe variant van een virus dat al sinds de jaren zeventig bij varkens voorkomt.”

Virussen die in varkens blijven hangen, komen volgens de epidemioloog in het dier via de mens. Er zijn zelfs nog klassieke virusvarianten bij varkens, die nog stammen uit de tijd van Spaanse griep en de Hongkong griep. Daar is een paar jaar geleden H1N1 bijgekomen, ook wel bekend als de Mexicaanse griep.

Alertheid altijd goed

Ook WUR professor Wim van der Poel maakt zich geen zorgen, maar denkt wel dat we zeker alert moeten zijn. Het is namelijk een virusvariant die mensen kan infecteren en de kans is altijd aanwezig dat een H1 virusvariant van mens op mens overspringt, zoals al eerder is gebeurd. „Het is dus wel degelijk goed om te zien en te monitoren hoe deze virusvariant zich verder verspreid. Die monitoring is niet nieuw en wordt al gedaan bij onder meer influenzavirussen bij wilde watervogels. Ook in China wordt gemonitord. Het is ook goed dat dit virus op de lijst van WHO komt.”

Varkens en mensen zijn beide erg gevoelig voor influenza en door de jaren heen is er volgens Van der Poel veel uitwisseling geweest van griepvirussen tussen vogels, varkens en mensen en daarom is alertheid altijd noodzakelijk. Maar de dramatische taal in de media is onterecht, vindt hij. „Dit wordt gevoed door de coronacrisis, maar de situatie is niet dreigender dan voorheen en niet te vergelijken met corona. Als deze virusvariant zich net zo snel als het coronavirus zou verspreiden dan was er iets anders aan de hand, maar deze variant bestaat al langer dan Covid-19.”

Geen ziektesymptomen gezien

De grote vraag bij een virus is altijd hoe snel en hoe ziek mensen kunnen worden en op dit moment zijn er geen aanwijzingen dat de virusvariant G4 EA H1N1 ernstige symptomen veroorzaakt. Er zijn geen gevallen bekend en ook bij varkens worden er geen symptomen gezien. „We hoeven ons dus nog geen grote zorgen te maken. Ik denk dat als er meer gevallen bij mensen zijn dit wel reden tot zorg is, maar dan kunnen we altijd nog kijken of we iets met vaccinatie kunnen doen. Elk jaar wordt het influenzavaccin aangepast op basis van circulaire varianten. Daar kan men dus nu al rekening mee houden.”

Mocht er dan een eventuele uitbraak van dit virus opdoemen, dan kan men met een extra vaccinatiecampagne te verspreiding stoppen. Daarnaast kunnen varkenshouders zelf ook iets doen, want er zijn influenzavaccins voor varkens op de markt en ook deze nieuwe variant kan net als bij het humane vaccin aangepast worden.

Te vroeg voor paniek

Stegeman en Van der Poel zijn niet de enigen die zich vooralsnog weinig zorgen maken. Neerlands bekendste viroloog Ab Osterhaus vindt het ’te vroeg’ om te zeggen of G4 EA H1N1 gevaarlijk wordt. Tegen de Telegraaf zegt hij: „Wel moeten we het nauwlettend in de gaten houden. Varkensinfluenzavirussen springen vaker over naar de mens zonder gevolgen voor meer dan de geïnfecteerden zelf. We weten echter ook dat varkensinfluenzavirussen een belangrijke rol hebben gespeeld bij voorafgaande pandemieën. Mens-mens transmissie is daarbij cruciaal.”

Een Chinese viroloog uit Wuhan, Yang Zhangiu, geeft aan dat er weinig reden tot zorg is en dat het artikel in PNAS ‘verstandig’ was, maar dat mensen zich geen grote zorgen moeten maken. Ondanks de brede bezorgdheid stelt een anonieme Chinese onderzoeker, die aan het onderzoek heeft meegewerkt, dat het nieuwe virus niet veel verschilt van andere varkensgriepvirussen die veel voorkomen bij varkens en dat een uitbraak en verspreiding te voorkomen zijn.