Column: Geboren boeren
Met eigen melk wordt een scala aan mooie ambachtelijke zuivelproducten op de markt gezet en in eigen winkels aan de man gebracht. Door de toegenomen afzetmogelijkheden willen ze hun rundveebedrijf uitbreiden en hebben daarvoor de benodigde vergunningen aangevraagd.
Daar stokt de ontwikkeling van dit mooie bedrijf even. De vergunningenprocedure verwordt tot een slepend gevecht met de bureaucratie omdat een buurvrouw bezwaar heeft gemaakt tegen de uitbreiding. Al zeven jaar zit Klaver in de onzekerheid en loopt van gemeentehuis naar rechtbank. Ondertussen lopen de juridische kosten uit de hand en blijft de onzekerheid of de uitbreiding vergund zal worden.
Herkenning
Twee scènes in de documentaire zijn mij het meest bijgebleven, omdat ik ze op dezelfde manier heb meegemaakt. Allereerst de situatie waarbij de boer thuiskomt na een zitting bij de gemeente of rechtbank. Zijn vrouw wil weten ‘hoe het geweest was?’.
Hij loopt wat onrustig door de koeienstal, morrelt wat aan een voerhek en reageert niet direct op de vraag. Deze grote sterke man oogt even machteloos. Je ziet hem twijfelen tussen weglopen en antwoorden en geeft pas na aandringen een knorrend geluid als antwoord.
Wat moet hij zeggen? Hij heeft immers zelf ook geen idee of de bijeenkomst goed of slecht verlopen is . En zelf heeft hij ook geen antwoord gehad. Uitspraken van de Raad van State worden doorgaans pas na maanden, op een willekeurige woensdagmorgen rond 10.00 uur gepubliceerd op een website.
Vechten voor je recht
De tweede situatie speelt zich af in de keuken van de familie nadat de vergunning is verleend. Reden om een biertje te nemen! Dochterlief ziet een kartonnen doos op tafel met een heel dik boek vol regeltjes waar haar broer geïnteresseerd in begint te bladeren.
„Is dit nu waar we al jaren op zitten te wachten”, vraagt ze. Ja, dat is het dan, na jaren vechten voor je recht, krijg je een dik boek met een heleboel regeltjes. Haar broer slaat het boek met een zucht dicht. Boer Klaver neemt nog een slok bier en besluit het boek maar in de kast te leggen. Hij weet, nu komt de volgende hobbel. Nu moet er kapitaal worden verkregen om de investeringen mogelijk te maken. Ook dat is topsport.
Planologie in het buitengebied
Zouden we in Nederland met alle bedrijfstakken zo omgaan? Gelukkig niet, anders waren we allang een ontwikkelingsland geweest. Nergens wordt het gevecht om de beperkte ruimte zo heftig uitgevochten als rond de agrarische sector, in het buitengebied. De hele planologie van het buitengebied is dermate krakkemikkig en complex dat plannen, waartegen bezwaar wordt gemaakt, worden geconfronteerd met een ellenlange juridische traject.
De hoeveelheid regels en vooral de voortdurende verandering van de normen en rekenmodellen maakt dat bezwaarmakers beschikken over een grote hoeveelheid munitie om de plannen te frustreren. De oorzaak hiervan ligt naar mijn mening in het gebrek aan landbouwkundige kennis en betrokkenheid bij de politiek.
Het produceren van genoeg, veilig en kwalitatief hoogwaardig voedsel wordt niet meer ervaren als een algemeen belang. In plaats daarvan moet een ondernemer, gedwongen door de overheden, met zijn omgeving in gesprek om zo gezamenlijk tot een oplossing te komen. Met andere woorden „Zoek het zelf maar uit.”
Kaas van het brood gegeten
De voorsprong in kennis en kunde die de Nederlandse landbouw de laatste jaren heeft gekenmerkt is daardoor in grote snelheid aan het afnemen. Bij elke nieuwe regeerperiode worden plannen gepresenteerd tot vermindering van de regeldruk en toch neemt deze steeds alleen maar toe. Het resultaat is dat bij ambitieuze boeren als Klaver, de kaas al van het brood wordt gegeten voordat die gemaakt is.
Bekijk hier de documentaire ‘Geboren boeren’ die maandagavond 4 januari op NPO 2 werd uitgezonden.
