Mens is zelf belangrijkste bron antibioticaresistentie

Eiwitten met de lange naam Extended Spectrum Beta-Lactamases (ESBL’s) zijn enzymen die bepaalde antibiotica afbreken. Bacteriën die de enzymen maken, zijn daardoor bestand tegen deze antibiotica. Mensen en dieren die besmet zijn met deze resistente bacteriën zijn daardoor moeilijker te behandelen. Dat is vooral een probleem voor kwetsbare mensen met een verminderde weerstand.

Bacteriën kunnen stukjes DNA aan elkaar doorgeven, waardoor die andere bacterie ook ESBL’s kunnen maken. Onderzoekers van Bioveterinary Research presenteerden vrijdag 9 februari de resultaten van hun zoektocht naar hoe die verspreiding in de praktijk werkt. Dat gebeurde tijdens een symposium in Utrecht. Het onderzoek werd uitgevoerd met collega’s van de Universiteit Utrecht, RIVM, het UMC Utrecht en de Gezondeheidsdienst voor Dieren.

Vlees laag risico
In totaal onderzochten de wetenschappers 39 verschillende bronnen en overal vonden ze ESBL’s. Ongeveer vijf procent van de mensen draagt ze bij zich. Deze mensen worden niet per definitie zelf ziek, maar kunnen wel andere mensen infecteren. De onderzoekers vonden de ESBL’s ook bij gezelschapsdieren, wilde watervogels, pluimvee, varkens, en rundvee.

Genetische analyse van de enzymen bracht belangrijke informatie aan het licht. De ESBL’s van zieke mensen lijken meer op die van gezonde mensen, dan op die in vee en vlees worden aangetroffen. Dat betekent dat mensen vooral besmet worden via andere mensen, en minder via dieren en vlees. Dat staat haaks op wat vaak wordt gedacht. Vlees bevat wel ESBL’s, maar de kans op besmetting is klein zolang het vlees goed wordt verhit en hygiënisch wordt gewerkt. Veehouders of slachthuismedewerkers hebben wel een grotere kans om ESBL’s bij zich te dragen.

Milieu
De onderzoekers keken ook naar het milieu. Oppervlaktewater bevat vaak ESBL’s. Dit komt vooral door lozing van gezuiverd afvalwater uit het riool of omdat mest van dieren erin terecht komt. Volgens de studie is de kans echter gering dat mensen hiermee in aanraking komen, bijvoorbeeld door zwemmen, omdat de concentraties erg laag zijn. Omwonenden van veehouderijen worden ook blootgesteld aan ESBL’s via de lucht, maar het blijkt dat zij geen verhoogde kans hebben om de enzymen bij zich te dragen.

De productie van ESBL’s door bacteriën is het gevolg van een continue wapenwedloop tussen de bacteriën en de antibiotica die we gebruiken om ze te bestrijden. Verantwoord antibioticagebruik zowel bij mensen als dieren, is dan ook een belangrijke maatregel om de verspreiding van ESBL’s te beperken, zo concluderen de onderzoekers.