De stille val van het kabinet en de gevolgen voor de landbouw

Het zat er al wekenlang aan te komen, en nu is het zover; het kabinet is gevallen. Met een volledige oppositie die het vertrouwen in het kabinet wil opzeggen en niet genoeg vertrouwen in de fractiediscipline van de coalitiepartijen, heeft het kabinet de eer aan zichzelf gehouden en is opgestapt. Maar ondanks het mooie gebaar zal het aftreden weinig invloed hebben op het kabinetsbeleid, zeker in het geval van de landbouw.

Eerdere keren dat een kabinet was gevallen, kwam dat door ruzies tussen de coalitiepartijen. Daardoor kreeg zo’n kabinet geen steun vanuit de Tweede Kamer. Maar dat is nu niet het geval; de beslissing om af te treden heeft een externe oorzaak. De eenheid binnen de regering blijft bestaan; zelfs het besluit om op te stappen is samen genomen. En - belangrijk - de regering behoudt nog zijn steun in de Tweede Kamer. De coalitiepartijen blijven de regering steunen. Dat betekent dat de regering gewoon beleid kan blijven maken.

Controversieel

Wel is de gewoonte dat in een periode waarin het kabinet demissionair is (gebruikelijk vlak na verkiezingen), de Tweede Kamer een lijst opstelt van controversiële onderwerpen. Op die onderwerpen mag de regering dan geen beleid meer maken. Na de verkiezingen van 2017 werden bijvoorbeeld onderwerpen op het gebied van meststoffen en de NVWA stilgelegd, net zoals de uitvoering van moties en initiatiefnota’s vanuit de Kamer (over bijvoorbeeld meer weidegang). In totaal werden toen 250 onderwerpen controversieel verklaard.

Maar het is de Kamer die de lijst opstelt, en vlak na verkiezingen heb je te maken met een andere samenstelling daarvan, met nieuwe meerderheden, waardoor de Kamer als geheel anders denkt over het kabinetsbeleid. Dat is nu niet het geval. Het huidige kabinetsbeleid heeft steun van de Tweede Kamer, en die steun is er volgende week nog steeds. Het zal leiden tot een veel kortere lijst van controversiële onderwerpen.

Stikstof

De spannendste zaak die er nu op landbouwgebied speelt is die van de stikstof. Maar voor dat onderwerp heeft minister Schouten vorige maand met succes een wet door de Tweede Kamer geloodst. Die ligt nu klaar voor behandeling in de Eerste Kamer, maar de vraag is of de senatoren die wet wel controversieel willen verklaren. Want dat zou betekenen dat de wet niet behandeld wordt totdat er een nieuw kabinet is. Dat zal nog vele maanden duren, en dat zou betekenen dat de stikstofcrisis nog langer blijft voortduren. Er kunnen dan nog steeds geen huizen worden gebouwd, geen vergunningen verleend, geen oplossingen gevonden voor de PAS-melders. Daar wil niemand aan.

Aanstaande woensdag heeft de landbouwcommissie van de Tweede Kamer een procedurevergadering. Daarin zal ze vastleggen welke onderwerpen controversieel worden verklaard.