Column: Gloort er een andere Haagse grondhouding voor landbouw?

Een politiek debat organiseren in verkiezingstijd over een sterk gepolariseerd onderwerp als landbouw en dan zoeken naar oplossingen en gemene delers. Een grote uitdaging, maar ik denk dat wij (TeamAgroNL, Food Hub en Agrio) daar gisteravond redelijk in zijn geslaagd. Als medeorganisator kijk ik wellicht door een wat gekleurde bril, maar afgaand op de vele reacties die we kregen deelden meer kijkers die mening.

Wetgeving in steen

Aan de linkerkant van het politieke spectrum bleken de strenge wettelijk kaders zoals bij stikstof en waterkwaliteit in steen gebeiteld. Tjeerd de Groot wilde graag even benoemen dat Nederland de normen van de Kaderrichtlijn Water niet gaat halen. En er was ook geen enkele politicus die de natuurgebieden of de kwaliteit van het beheer ter discussie stelde. Blijkbaar wordt dat als een vast gegeven beschouwd. Desondanks blijft interessant om te horen uit de mond van een ex-Greenpeace activist dat hij naast de boeren wil gaan staan. Joris Thijssen die voor de PvdA in de Tweede Kamer hoopt te worden gekozen, wil aan boeren de hulpvraag stellen: hoe kan de politiek jullie helpen?

Natuurlijk wist Thijssen dat er veel boeren keken, dus zijn boodschap zal daar op afgestemd zijn. En als hij gekozen wordt blijft het afwachten of de instelling van Thijssen ook binnen een fractie overeind blijft of onderuit gehaald gaat worden door de fractiediscipline vanwege andere belangen. Maar toch, het is een geluid dat we niet zo vaak horen.

Niet het juiste antwoord

De twee boerinnen en drie boeren die tussen de gesprekken door uitlegden tegen welke uitdagingen ze aanlopen als het gaat om het landbouwbeleid, kregen vaak nog geen duidelijke antwoorden. Of in het geval van melkveehouder Bert de Boer uit Blokzijl een antwoord waar hij niets mee kon. De Boer wil net als de politiek meer eiwit van eigen land halen, maar boert door de Natura 2000-regelgeving de andere kant op. Ondertussen daalt zijn eigendom in waarde en was het teleurstellende antwoord van Laura Bromet van GroenLinks dat hij tegen zijn zin in toch maar een halve natuurbeheerder moest worden of moest verkassen. Misschien wel een duidelijk standpunt van een politicus, maar geen antwoord waar Bert mee is geholpen.

Melkveehouder Cees de Jong, die namens het CDA op het allerlaatste moment werd ingevlogen door een afzegging van Jacco Geurts vanwege een avondklokdebat in de Tweede Kamer, verwoordde dan ook treffend dat het de politiek is aan te rekenen dat Bert om hulp roept. En ik denk met Cees de Jong dat er binnen gebiedsprocessen best andere oplossingen op tafel kunnen komen dan de twee die GroenLinks voorstelt. Vooral als GroenLinks en de andere partijen flink de portemonnee willen trekken, zoals ze zeggen, om flink te investeren in landbouw.

Supermarktheffing

Waar de polarisatie toch wat toeslag in de gesprekken was bij de politieke partijen die nog niet in de Tweede Kamer aanwezig zijn. Misschien logisch, omdat ze nog een plek proberen te veroveren. Pieter Grinwis van de ChristenUnie, iemand met een akkerbouwachtergrond op Goeree Overflakkee, wilde desondanks Caroline van der Plas van BBB figuurlijk de hand schudden, omdat ze beiden een heffing op supermarkten willen. Zij zien dat als de oplossing om de extra eisen voor vergroening die de markt niet betaalt, alsnog vergoed te krijgen.

Droomwereld

Nog moeilijker ging het in het gesprek tussen Jan Cees Vogelaar van JA21 en Tjeerd de Groot van D’66. Daar werd geen gemene deler gevonden en botste Vogelaar met een meer realistische kijk op de droomwereld van Tjeerd de Groot. De Groot staat voor een heel ander landbouwmodel dan waar de sector de afgelopen tientallen jaren op wist te excelleren. Hij wil de voedselketen drastisch anders organiseren. Het is nogal wat voor een overheid, om zo diep in de markt in te grijpen vond Vogelaar. En totaal onhaalbaar, want niet de politiek en beleidsmakers bepalen de marktmechanismen. Dat doet de markt zelf.

Andere grondhouding

Ik denk dat het goed is als zowel de BBB en Jan Cees Vogelaar gekozen gaan worden op 17 maart. Dan kunnen ze de andere partijen in ieder geval scherp houden op wat ze gisteravond zeiden en meewerken en stemmen over een koers die haalbaar en betaalbaar is voor boeren. Dan is het alleen wel belangrijk dat er op het ministerie ook een andere wind gaat waaien. De ambtenaren zullen moeten overstappen van een juridische-en-regeltjes naar een praktische-en-uitvoerbare grondhouding. Dat kan door het aanstellen van een minister die daar hard op gaat sturen of door zelfinzicht bij het ambtenarenkorps.

Klankbordgroep

Wellicht gloort die hoop ook via de ambtenaren zelf. Vooraf kregen we als organisatie van het debat al te horen dat er belangstelling was vanuit de top van het ministerie voor ons debat. En het mooie van data is dat ik dan achter de schermen kan meekijken hoeveel ambtenaren de discussies en boerenuitdagingen volgden. Dat aantal paste niet op twee handen. Ik noem dat ook winst. En tegelijk zou ik ze een voorstel willen doen. Richt na de verkiezingen een klankbordgroep in met boeren die een afspiegeling zijn van de sector en ga samen kijken hoe beleid en boeren elkaar kunnen helpen. De vijf ondernemers in het debat zouden daar denk ik graag in plaatsnemen. Dan voorkomen we frustrerende regels voor ondernemers en neemt de polarisatie vanzelf weer af. Ik denk dat het kan.

P.S. Wie het debat heeft gemist, kan het na registratie hier terugkijken.