Ministerie wil verplicht cameratoezicht in slachthuizen en verzamelcentra

Naar aanleiding van misstanden in slachthuizen en de maatschappelijke discussie die daarop volgde, hebben alle grote en middelgrote slachthuizen, in afspraak met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), vrijwillig camera's geinstalleerd. De beelden hiervan worden nu voor eigen toezicht gebruikt en ter verbetering van de processen. De NVWA kan de camerabeelden als aanvullend toezichtsinstrument gebruiken, naast het fysieke toezicht.

De overheidsinstantie heeft in 2021 in haar evaluatie geconcludeerd dat cameratoezicht een waardevolle aanvulling is op het bestaande toezicht. Daarbij lijken een aantal gewenste verbeteringen in het systeem op basis van vrijwillige medewerking van de slachthuizen niet gerealiseerd te kunnen worden. De NVWA heeft in de evaluatie aangegeven dat een wettelijke verplichting voor cameratoezicht ervoor kan zorgen dat de dienst risicogerichter en efficienter kan werken.

Dierenwelzijn borgen

Een wijziging van de Wet Dieren die nu gepland staat, kan de wettelijke basis vormen voor het verplicht invoeren van cameratoezicht in slachthuizen en verzamelcentra. Het ministerie van LNV heeft daarom nu een concept wetsvoorstel ter consulatie gelegd op basis waarvan slachthuizen en verzamencentra verplicht kunnen worden om camerabeelden en geluid vast te leggen. Daarnaast kan ook de inzet van nieuwe technieken zoals kunstmatige intelligentie, en warmte, geluid- en bewegingssensoren via het wetsvoorstel geregeld worden.

Via de wetswijziging wordt het voor het slachthuis of verzamelcentrum verplicht de toezichthouder toegang te verschaffen tot beelden, geluiden en waarnemingen. Dit kan zowel in het slachthuis en verzamelcentrum zijn als via het internet. Het doel van de wetswijziging is dat het dierenwelzijn in slachthuizen en in verzamelcentra zo beter geborgd wordt. Het ministerie van LNV ziet cameratoezicht hierbij als een ondersteunend instrument dat de toezichthouder kan inzetten om handhaving en het bevorderen van naleving van regelgeving zo effectief, efficiënt en risicogericht mogelijk te maken. De inzet van cameratoezicht is in eerste instantie voor dierenwelzijn, maar later mogelijk ook voor diergezondheid en voedselveiligheid.

In de nog uit te werken wetgeving zullen onder andere de eisen van de aanwezige voorzieningen en de plaats van de camera's vastgelegd worden. Hierbij kan worden bepaald dat er bijvoorbeeld geen dode hoeken mogen zijn.

Handhaving

Als de slachterij of het verzamelcentrum niet voldoet aan de gestelde eisen met betrekking tot beelden, geluiden en andere waarnemingen, dan krijgt het bedrijf de mogelijkheid om dit wel te realiseren, de zogenoemde 'herstelsancties'. Dit is een last onder dangsom. Als dit niet gebeurt, dan kan de NVWA een bestuurlijke boete opleggen of kan via het strafrecht worden gehandhaafd conform het bestaande NVWA-interventiebeleid op grond van de Wet Dieren.

Uitzondering

Slachthuizen of verzamelcentra met een geringe capaciteit kunnen uitgezonderd worden van genoemde verplichtingen omdat de investeringen en inspanningen niet in verhouding staan met de aantallen dieren die in het bedrijf worden aangevoerd en de financiële draagkracht van deze bedrijven. Dit sluit aan bij de huidige werkwijze, waarbij de slachthuizen met geringe capaciteit zijn uitgezonderd van cameratoezicht. Wat verstaan wordt onder geringe capaciteit wordt nog bekendgemaakt.

Het wetsvoorstel ligt nog tot 15 september ter consulatie, waarna deze door het ministerie mogelijk nog aangepast gaat worden. Daarna moet het wetsvoorstel nog door de Tweede en Eerste Kamer behandeld worden.

Reacties

De wens van beter cameratoezicht is ook een wens van de meerderheid van de Tweede Kamer. Zo werden in mei moties aangenomen waarbij werd bepaald dat de NVWA, en niet het slachthuis, moet daarbij kunnen bepalen waar de camera’s worden geplaatst.

De Centrale Organisatie voor de Vleessector liet eerder al weten niets in verplicht cameratoezicht te zien vanwege het feit dat negentig procent van de slachthuizen al cameratoezicht gebruikt. Verplicht cameratoezicht via de wet regelen voegt daarom volgens de COV ook niets toe en is volgens de organisatie onwerkbaar. Woordvoerder Dé van de Riet: „De NVWA-medewerkers zijn nu al bij het hele proces aanwezig. Tijdens de aanlevering van de dieren, bij de slacht en de verdere verwerking. Dat is de basis. Daarnaast kan iedere NVWA-keuringsarts de camerabeelden opvragen en deze ter plekke bekijken. Op basis daarvan kunnen overtredingen geconstateerd worden en rapporten van bevindingen opgemaakt. Extra wetgeving voegt daarom niets toe, omdat het nu al gebeurt.”

Ook de privacy vindt de COV een ding, zo gaf Van de Riet eerder aan: „In een slachthuis lopen honderden mensen per dag, van wie dan de hele dag in beeld is hoe ze hun werk doen. Dan zouden we voortdurend medewerkers moeten vragen of ze ermee akkoord zijn dat ze gefilmd worden. We hebben de afgelopen jaren veel discussies gevoerd over de balans tussen fysiek permanent toezicht van de NVWA op de werkvloer en aanvullend nog gebruik kunnen maken van cameravoorzieningen van de bedrijven, waarbij we nu een goede modus hebben gevonden. Die discussie hoeven we nu niet opnieuw te voeren.”

Spanje

In andere landen wordt cameratoezicht ook verplicht, zoals in Spanje. De ministerraad in Madrid nam vorige week een overeenkomstig koninklijk besluit daarover.De camera's moeten ervoor zorgen dat het dierenwelzijn wordt verbeterd tijdens het lossen, stallen en bedwelmen, in alle Spaanse slachthuizen, inclusief mobiele systemen.