Veranderen van voedersamenstelling moet meerwaarde creëren

Het onderzoek kadert binnen het demonstratieproject ‘Sojavrije varkens en kippen’ dat ILVO, het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek samen met het Proef en Vormingscentrum voor de landbouw (PVL), Proefbedrijf Pluimveehouderij, Inagro en het Algemeen Boerensyndicaat uitvoerde.

Bij veehouders en experten uit de varkens- en vleeskuikensector werd door Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) via interviews gepeild naar mogelijke drijfveren om een voederwijziging op het bedrijf door te voeren en de bijhorende factoren die deze omschakeling vergemakkelijken of bemoeilijken. Daarbij werden alle mogelijke wijzigingen in de voedersamenstelling meegenomen en werd dus niet enkel gefocust op sojavrij voederen.

Kostenverlagend

Een wijziging doorvoeren in de voedersamenstelling kan op verschillende manieren door bijvoorbeeld ander voeder aankopen, inmengen van eigen grondstoffen of sojavrij voederen. In eerste instantie hebben de drijfveren vaak een economische inslag. „Wanneer men iets wijzigt in het bedrijfsmanagement, wil men ook een meerwaarde creëren voor het bedrijf”, zegt Sarah De Smet van het Varkensloket.

„Enerzijds kan hierbij gedacht worden aan het verlagen van de voederkosten, bijvoorbeeld door alternatieve grondstoffen in te mengen of door gebruik te maken van al dan niet eigen, lokaal geteelde grondstoffen. Anderzijds kan men ook een meerwaarde creëren door te proberen een onderscheidend eindproduct te bekomen, bijvoorbeeld door een betere smaak of kwaliteit.”

Persoonlijkheid

Uit de interviews van het ILVO kwamen ook een aantal drijfveren naar boven, gelinkt aan de persoonlijkheid van de landbouwer. „Die kan immers vanuit de eigen visie, interesse of kennis over voedersamenstelling meer geneigd zijn om alternatieve grondstoffen te gaan gebruiken”, zegt De Smet. „Daarnaast streven sommige veehouders vanuit hun idealen naar bijvoorbeeld meer circulariteit door het verwerken van reststromen in hun voeders.

Positieve ervaringen van collega’s kunnen mee leiden tot een effectieve voederomschakeling. Ook kan een grotere autonomie meespelen in de beslissing om van voedersamenstelling te veranderen. Het gevoel te hebben meer onafhankelijk te kunnen produceren, bezorgt sommige landbouwers een hogere werkvreugde.”

Omgevingsfactoren

De drijfveren kunnen ook gelinkt worden aan de omgeving. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om een (vlotte) beschikbaarheid van grondstoffen in de nabije omgeving van het bedrijf. Maar ook de wetgeving rond bijvoorbeeld teeltrotatie kan aanleiding geven tot een wijziging in de voedersamenstelling op het bedrijf. Ook het feit dat de markt of afnemer vraagt om meer lokaal te gaan produceren met lokale grondstoffen kan onder deze categorie ondergebracht worden.

Slaagkansen

Bij een wijziging in het bedrijfsmanagement moet op voorhand goed worden nagedacht over mogelijke afzetkanalen van het product. Uit de interviews bleek dat een aantal landbouwers hierbij ingezet had op een wijziging van het verkoopkanaal waarbij de verkoop in een eigen hoevewinkel hoog scoorde.

„Maar het succes van een op te starten hoevewinkel hangt volgens het ILVO af van diverse factoren”, zegt Liselot Bourgeois van het ILVO. „Zo dien je rekening te houden met de geografische ligging van je bedrijf: een afgelegen bedrijf zal sowieso minder (toevallige passerende) klanten aantrekken dan een bedrijf dichtbij een dorpskern of drukke weg.”

Verhaal achter product

Daarnaast moet ook aandacht besteed worden aan het verhaal áchter het product. „Dit kan de consument ook mee overhalen om een meerprijs te betalen voor een bepaald product”, zegt Bourgeois. „Op voorhand de bereidwilligheid tot het betalen van een meerprijs nagaan bij potentiële consumenten biedt ook een grotere garantie tot succes.” De meeste geïnterviewde landbouwers waren tevreden over hun doorgevoerde veranderingen op het bedrijf, zo klinkt het bij het ILVO. Soms was het uiteraard een ‘trial & error’ en moest men wat langer zoeken naar het voor hun ideale verdienmodel. Soms bracht het nieuwe verdienmodel ook extra arbeid met zich mee, bijvoorbeeld wanneer men overschakelde op deels zelf inmengen van de grondstoffen. Maar dan woog het feit dat men meer autonoom en minder afhankelijk was van de voederfirma door op het tevredenheidsgevoel.

Factoren

Een aantal factoren kunnen in het voor- of nadeel spelen bij bedrijfsveranderingen. „Zo kunnen bepaalde aanwezige voederinstallaties of stalinrichtingen zich minder makkelijk lenen tot een bedrijfswijziging, bijvoorbeeld van droogvoedering naar brijvoedering of inmengen van CCM”, zegt De Smet. „Ook de diercategorie kan een beperkende factor zijn: oudere dieren kunnen bepaalde grondstoffen al makkelijker verteren dan jongere dieren waardoor sommige voederwijzigingen helemaal niet gewenst zijn op het bedrijf,” zegt Bourgeois. „Daarnaast kan ook de beschikbaarheid of de prijs van alternatieve grondstoffen in het nadeel spelen van het bedrijf. Al kunnen die aanwezigheid en prijs van alternatieve grondstoffen even goed ook voordelig zijn voor het bedrijf.”

Samenwerkingen

Daarnaast kunnen ook bepaalde samenwerkingen voordelen opleveren, bijvoorbeeld met een bepaalde voederfirma of met collega-landbouwers uit de omgeving. „Ook een aangepast verkoopkanaal zoals een eigen hoevewinkel kan landbouwers overstag doen gaan, rekening houdend met het aangeboden type product of de locatie zoals eerder aangehaald”, zegt Bourgeois. „Verder hangt ook veel af van de landbouwer zelf: als hij interesse heeft in de nieuwe materie en gemotiveerd is om er de nodige tijd en kennis in te stoppen, is dat zeker een stap voorwaarts.”